Tentoonstelling Prix de Rome 2019 in Stedelijk Museum

T/m 22 maart 2020 is in het Stedelijk Museum Amsterdam de tentoonstelling Prix de Rome Beeldende Kunst te zien met nieuw werk van de genomineerde kunstenaars Sander Breure & Witte van Hulzen, Esiri Erheriene-Essi, Femke Herregraven en Rory Pilgrim. In april 2019 werden zij geselecteerd door de internationale Prix de Rome jury en hebben daarna vijf maanden de tijd gehad om speciaal voor de Prix de Rome nieuw werk te maken.

Sander Breure & Witte van Hulzen

Sander Breure & Witte van Hulzen, Accidents Waiting to Happen, 2019. Installatie, sculptuur, video, met speciale dank aan het Leids Universitair Medisch Centrum. Tentoonstelling Prix de Rome 2019, Stedelijk Museum Amsterdam. Foto: Daniel Nicolas

Sinds 2006 ontwikkelt het kunstenaarsduo Sander Breure & Witte van Hulzen een veelzijdig oeuvre dat elementen bevat uit theater, performance, dans en beeldende kunst. Hun onderzoek naar gedrag en lichaamshoudingen in een specifieke omgeving resulteert in installaties die reflecteren op de huidige tijd en die deze op een subtiele manier becommentariëren.
Met Accidents Waiting to Happen onderzoeken de kunstenaars welke patronen en lichaamstaal kenmerkend zijn voor de verschillende rollen die in het ziekenhuis worden ‘opgevoerd’. Zowel de choreografie als de levensgrote sculpturen zijn te begrijpen als een voorstelling van de houdingen die in het ziekenhuis kunnen duiden op gevoelens van pijn, verveling of concentratie. Net als het ziekenhuis is het moderne kunstmuseum een kennisinstituut, bekend om zijn witte muren. En ook het museum streeft naar een steriele omgeving – om de kunst zo goed mogelijk te conserveren. De kunstenaars zien beide ruimtes als plekken voor contemplatie, waar je met afstand naar het leven kan kijken. Door handelingen uit het ziekenhuis in het museum te herhalen, komen gedragingen uit beide omgevingen samen in een nieuw beeld.
Het resultaat is een serie portretten – maar ook ‘poses’ – van de mensen die het ziekenhuis een gezicht geven: een patiënt, traumachirurg, schoonmaker, bestuurslid en een verpleegkundige.

Let op! De performance vindt plaats t/m 1 november, dagelijks in de tentoonstellingsruimte tijdens openingsuren.

Esiri Erheriene-Essi

Esiri Erheriene-Essi, The Inheritance (or Familiar Strangers), 2019. Tentoonstelling Prix de Rome 2019, Stedelijk Museum Amsterdam. Foto: Daniel Nicolas

The Inheritance (or Familiar Strangers) is een nieuwe serie schilderijen die Esiri Erheriene-Essi speciaal voor de Prix de Rome 2019 maakte. Haar oeuvre bestaat voornamelijk uit kleurrijke figuratieve werken die door de weergave van het dagelijks leven onze historische en hedendaagse samenlevingen duiden en becommentariëren.
Over het nieuwe werk schrijft Esiri-Essi: “Binnen mijn werk maak ik ruimte voor en vier ik de stemmen, verhalen en bijdragen van mensen uit de Afrikaanse diaspora en stel ze daarmee centraal. Mijn grote schilderijen getuigen van de ‘normaliteit’ van zwarte levens, van een zwarte cultuur die wordt gemarginaliseerd, in een wereld waarin ik altijd tot uitzondering wordt gemaakt. De schilderijen verbeelden zowel het alledaagse als het politieke. Of beter gezegd: het afbeelden van het alledaagse is (helaas) een politieke daad. Sinds 2016 verzamel ik oude analoge familiefoto’s (van de jaren 1950 tot de jaren 1980), waarbij ik de mensen op de foto’s als ‘vertrouwde vreemden’ vastleg. De figuren in mijn schilderijen komen voort uit deze collectie, die een belangrijk visueel en kritisch referentiekader voor mij vormt.
Door middel van mijn schilderijen creëer ik een menselijker verhaal dat de historische canon uitdaagt, voor wie de witte mens doorgaans als uitgangspunt dient. Ik wil de rijkdom laten zien van de ‘stille geschiedenissen’ van gewone levens die vaak onbekend, vergeten of veronachtzaamd zijn. Wat tot zwijgen is gebracht, wordt nu naar de oppervlakte gehaald en krijgt een plek in de schijnwerpers.”

Femke Herregraven

Femke Herregraven, Diving Reflex (Because We Learned Not to Drown, We Can Sing), 2019- ongoing. Tentoonstelling Prix de Rome 2019, Stedelijk Museum. Foto: Daniel Nicolas

De multimedia-installaties van Femke Herregraven verbinden schijnbaar uiteenlopende conceptuele en materiële elementen. Haar werk richt zich op de gevolgen van abstracte waardesystemen voor de geschiedschrijving en individuele levens. Dit onderzoek vormt de basis voor de verbeelding van nieuwe personages, verhalen en objecten.
Met Diving Reflex (Because We Learned Not to Drown, We Can Sing), zet de kunstenaar haar onderzoek naar het begrip ‘catastrofe’ voort. Dit concept duidde in de klassieke Griekse tragedie op de omkering van het verhaal en werd pas in de 18e eeuw gerelateerd aan natuurrampen.
Aan de hand van de gefictionaliseerde personages ‘The Last Man’ en Elaine Morgan speculeert Herregraven over overlevingsstrategieën. Ze gebruikt daarbij de menselijke duikreflex als conceptueel instrument om betekenissen van de catastrofe te verkennen. Catastrofeobligaties, zogenaamde catbonds, spelen een centrale rol in Diving Reflex. In West-Europese landen wordt op basis van voorspellingen over potentiële catastrofes de toekomst in kaart gebracht, berekend en verhandeld op financiële markten. Hiermee lijkt het vooruitzicht van ‘The Last Man’, die symbool staat voor bevoorrechte mensen die scenario’s van schaarste en wanhoop enkel repeteren, al bepaald. Tegenover hem staat Elaine Morgan, een personage dat is geïnd op het werk van de gelijknamige Welshe feministische schrijver die de ontwikkeling van de mens toeschrijft aan de evolutie van geïsoleerde primaten in semi-aquatische omgevingen. Volgens deze wateraaphypothese creëerde de ‘duikreflex’ een neurologische verbinding tussen de keel, mond en hersenen. Hierdoor konden mensen neuriën/zingen, en uiteindelijk spraak ontwikkelen. Terwijl Morgans duikreflex tot een nieuwe stem leidt, verliest ‘The Last Man’ geleidelijk die van hem.
De geluidscompositie is in samenwerking met Benny Nilsen tot stand gekomen. Met dank aan Naturalis Biodiversity Center.

Rory Pilgrim

Rory Pilgrim, The Undercurrent, 2019. Tentoonstelling Prix de Rome 2019, Stedelijk Museum Amsterdam. Foto: Daniel Nicolas

The Undercurrent is een nieuwe film- en geluidsinstallatie van Rory Pilgrim, ontwikkeld voor de Prix de Rome 2019. Het afgelopen decennium hield Pilgrim zich bezig met vragen rondom emancipatie die zich manifesteren in (live) performance, muziek, film en tekst. Hij creëert ruimte voor persoonlijke en fysieke benaderingen van complexe mondiale ontwikkelingen, waarbij hij verschillende vormen van engagement en solidariteit onderzoekt in zijn streven naar sociale verandering.
In zijn laatste werk verkent Pilgrim het verlies en geweld van de ecologische crisis op een zeer intieme schaal, op zoek naar wat het betekent om in een crisissituatie te verkeren. Tijdens een residentie in MING Studios in Boise, Idaho (VS), bracht de kunstenaar een diverse groep jonge klimaatactivisten samen. Vragen over thuis, zichtbaarheid en veiligheid resulteren in een nieuw verhaal, waarin ook mensen uit de lokale daklozengemeenschap een stem hebben gekregen. Pilgrim organiseerde gesprekken waarin deelnemers werden uitgenodigd om te onderzoeken welk handelingsvermogen de camera ons geeft om ervaringen uit ons leven te registreren en te delen. Hij beroept zich hierbij op de methoden van community cinema uit de jaren 1970. Door middel van workshops, excursies en persoonlijke vlogs werden verschillende filmische materialen verzameld die de situatie waarin wij verkeren aan de orde stellen. De soundtrack is gebaseerd op een originele orkestrale partituur gecomponeerd door Pilgrim; muziek en zang stromen continu door het werk en beproeven de emotionele middelen die we hebben om een crisis te verwoorden. In deze onzekere tijden stelt ​​The Undercurrent de vraag wanneer we het gevoel hebben ergens bij te horen – is het door een thuis, een land of door elkaar?
Met speciale dank aan MING Studios en David Andrews (posters).

Introductiezaal Prix de Rome 2019. Ontwerp: Lesley Moore i.s.m. Michiel Zegers. Films: Mals Media. Foto: Bas Czerwinski

Op basis van het nieuwe werk zal de jury van de Prix de Rome op 31 oktober een winnaar aanwijzen. De prijs wordt op die dag uitgereikt door minister Ingrid van Engelshoven (OCW) in aanwezigheid van Koningin Maxima. De besloten prijsuitreiking is via een live stream te volgen. De winnaar van de Prix de Rome ontvangt een geldbedrag van 40.000 euro en mag een periode als artist-in-residence aan de American Academy in Rome verblijven. De Prix de Rome tentoonstelling is in samenwerking met het Stedelijk Museum ontwikkeld.

Stedelijk Museum, Museumplein 10 Amsterdam
Dagelijks open van 10.00 – 18.00 uur, op vrijdag tot 22.00 uur
Op 31 oktober is de tentoonstelling van 13.30 uur – 16.00 uur gesloten
Klik hier voor meer praktische informatie over uw bezoek aan de tentoonstelling

De begeleidende publicatie verschijnt op 31 oktober bij Jap Sam Books. Met tekstbijdragen van Sacha Bronwasser, Maarten Buser, Brenda Tempelaar en Sophia Zürcher. Fotografie: Daniel Nicolas. Ontwerp: Lesley Moore. 144 pagina’s, €15,00.